2024-03-29T14:35:29Z
https://www.iraneiat.ir/?_action=export&rf=summon&issue=15625
محیط زیست و توسعه
محیط زیست و توسعه
2008-921X
2008-921X
1397
9
17
سخن سردبیر
عبدالرسول
سلمان ماهینی
برای حفاظت محیطزیست که مهد زایش، رشد و بالندگی همه موجودات، از جمله انسان است باید همه گروههای اجتماعی فعال باشند. مردم عادی، متخصصان و مسولان هر یک وظیفهای خطیر در این میانه دارند. روشن است که در کشاکش زندگی روزمره و تلاش برای رفع نیازهای فوری و روزانه، برخی از جنبههای حفاظت محیطزیست که نتایج آن در درازمدت نمایان میگردند به طاق نسیان سپرده میشوند. برای جلوگیری از این امر، لازم است فراتر از هر نظریه جامعهشناختی و اقتصادی و انگیزههای گروهی، مردم، متخصصان و مسولان به طور روزمره فرایندهای حفاظت و مدیریت محیطزیست را رصد نمایند و در برابر روند تغییرات آن واکنش نشان دهند. کدام فرد، متخصص یا مسولی است که روزانه موجودی حساب خود را بررسی نکند؟ سلامت بدن خود را سالانه چک ننماید و برای آینده شخصی خود و خانواده برنامهریزی نداشته باشد؟ اینها همه ملازم هم هستند و البته ملازم سلامت محیطزیست. بی مام مادر نمیتوان چشم انتظار رشد مالی، سلامت جسمی و آرامش روحی بود. جالب است که جیمز لاولاک، توسعهدهنده نظریه مادر زمین یا گایا در نوشتهای بیان میدارد ما نیازمند بومشناسان دیپلمات یا دیپلماتهای بومشناس هستیم. به عبارت دیگر، قرار گرفتن در حوضههای تخصصی و دغدغههای گروهی ما را از تصویر بزرگتر که همانا وضعیت مام طبیعت است محروم میسازد. پس باید پلی میان روزمرگی و آیندهبینی، تخصص گروهی و فراگروهی، مسولیت سازمانی و ملاحظات کنونی و ملاحظات همهگیر آینده زد و برای این کار باید همین امروز دست به کار شد.
محیط زیست
2018
09
19
4
4
https://www.iraneiat.ir/article_114089_298c55fd9d0ad34c5725f1d4c63f073a.pdf
محیط زیست و توسعه
محیط زیست و توسعه
2008-921X
2008-921X
1397
9
17
دیدگاههای جهانی و تجربههای بینالمللی در حوزه برنامهریزی مشارکتی محیطزیست شهری
سمیرا
نوازی
مهین
پرک
اسماعیل
صالحی
با توجه به نقش مؤثر فعالیتهای جوامع بر روی محیطزیست و شهرها، برای این که بتوانیم برنامهریزی خوبی در راستای توسعه شهرها داشته باشیم که پاسخگوی نیازهای امروزی تمام افراد جامعه و نسلهای آینده باشد، ضروری است توسعه شهرها را بر مبنای مشارکت آگاهانه مردم برنامهریزی کنیم. دخالت دادن مردم برای رسیدن به توافق عمومی لازم است. بهعبارت دیگر برنامهریز باید کمک کند که همه گروههای علاقهمند، به توافق در مورد ماهیت مساله و طرح مطلوب برسند. حضور شهروندان در مراحل مختلف توسعه شهری، منجر به افزایش اعتماد عمومی نسبت به تصمیمگیرندگان، ارایه شفافیت و پاسخگویی بهتر در تصمیمگیری، کاهش مناقشه از طریق شناسایی زودتر مسایل، به دست آوردن دانش محلی و سنتی قبل از تصمیمگیری و در نهایت پیشبرد هرچه سریعتر اهداف میشود. در این مقاله که با روش کتابخانهای و تحلیلی تهیه شده به بررسی مفهوم و نظریههای موجود در برنامهریزی مشارکتی و نقش آن در توسعه شهری پرداختهشده است. همچنین در پایان به بررسی تجربه کشورهای مختلف در این زمینه پرداخته شده است. در این میان نیز نتایج حاصله از این مطالعات گویای نقش مؤثر برنامهریزی مشارکتی در سطوح مختلف برنامهریزی و توسعه شهری است.
برنامهریزی مشارکتی
برنامهریزی شهری
توسعه پایدار
2018
09
19
5
16
https://www.iraneiat.ir/article_114092_51ecbba07a380e5b67daa226142f9a28.pdf
محیط زیست و توسعه
محیط زیست و توسعه
2008-921X
2008-921X
1397
9
17
مقایسه رویکردهای توسعه پایدار در ایران و سایر کشورها
تکتم
مکی
سمیه سادات
علویان پطرودی
مرضیه
اسدی آقبلاغی
هلن
اقصایی
سید حسین
هاشمی
توسعه فرایند گذار از وضع موجود به وضع مطلوب در عرصههای مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. موضوع توسعه پایدار در حال حاضر به عنوان یکی از مباحث اساسی در جهان مطرح شده و مفاهیم و موضوعات مرتبط با این رویکرد به صورت مستمر در حال تکوین و تکامل است. یکی از موارد مهم و قابل توجه مدیران و پژوهشگران، کمی کردن میزان رشد یک کشور در ارتباط با توسعه پایدار است که معمولا با تدوین شاخصهای مختلف محقق میشود. در تحقیق حاضر نیز نتایج بررسی وضعیت توسعه پایدار در ایران به لحاظ شاخصهای مورد مطالعه، نشاندهنده جایگاه نامناسب ایران در مقایسه با کشورهای توسعه یافته بالاخص از نظر شاخصهای خوشبختی، شکاف جنسیتی و پایداری محیطزیست است. در پایان نقش طبیعت و مردم به عنوان دو بازیگر کلیدی توسعه مطرح میشود که باید توسط دولتها به صورت واقعی و نه صوری و مصلحتی در امر توسعه لحاظ شوند. بنابراین، نهادسازی مدنی برای توسعه در ایران راهی برای رهایی از بیسامانیهای هرج و مرج گونه کنونی کشور پیشنهاد شده است.
توسعه پایدار
شاخص
ایران
مقایسه
سایر کشورها
2018
09
19
17
24
https://www.iraneiat.ir/article_114095_e794eb3fd3c84c26df37e4f2213f1825.pdf
محیط زیست و توسعه
محیط زیست و توسعه
2008-921X
2008-921X
1397
9
17
ارزیابی اثرات محیطزیستی اکوتوریسم در مناطق حفاظت شده
نازنین
شیرانی سرمازه
علی
جهانی
حمید
گشتاسب میگونی
وحید
اعتماد
اکوتوریسم یک واقعیت انکارناپذیر از زندگی مدرن به شمار میآید، که میتواند آثار مثبت و منفی زیادی بر روی محیطزیست برجای بگذارد. امروزه پارکها و مناطق حفاظتشده، کانونی برای اجرای فعالیتهای تفرجی محسوب میشوند و با وجود محدودیتی که درون ساختار تفرج و گردشگری اعمال میشود، اما بیشتر شبکه راهها، گذرگاهها، جادهها، نگهبانیها، اردوگاهها و سایر تسهیلات هر یک دارای اثراتی هستند. اکوتوریسم بیشتر اثرات مستقیمی بر روی خاک، پوشش گیاهی، حیاتوحش، منابع آبی، کیفیت هوا، سروصدا، وضعیت اجتماعی، اقتصادی، تغییرکاربری و پوشش زمین در بر دارد. با توجه به نیاز روزافـزون انـسان بـه طبیعـت و گردشگری و اثرات نامطلوب استفادهی بیش از حد بر محیطزیست، لازم است که فرایند ارزیابی اثرات محیطزیستی(1) در تعیین اثرات بالقوه گردشگری در مناطق حفاظتشده به کار گرفته شود. این تحقیق با هدف بررسی اثرات محیطزیستی حاصل از توسعه گردشگری در مناطق حفاظتشده تهیه و تنظیم گشته است، که به عنوان یک نتیجه کلی میتوان گفت، گردشگری و بازدید از مناطق بکر و حفاظت شده، بدون در نظر داشتن ظرفیت برد اکولوژیکی، ممکن است سبب فشردگی و فرسایش خاک، کاهش پوشش گیاهی، آشفتگی حیاتوحش و غیره شود. سرانجام این روند، به کاهش ارزشهای حفاظتی، تقاضا و رضایتمندی گردشگران منتهی میشود. بنابراین گردشگری در مناطق حفاظت شده هم به عنوان یک تهدید و هم به عنوان فرصتی برای حفظ طولانی مدت گونهها و این مناطق تلقی میشود.
اکوتوریسم
مناطق حفاظتشده
ارزیابی اثرات محیطزیستی
تفرج
گردشگری
2018
09
19
25
36
https://www.iraneiat.ir/article_114096_ebcb44575865b71e3442809acc5a051c.pdf
محیط زیست و توسعه
محیط زیست و توسعه
2008-921X
2008-921X
1397
9
17
اولویتبندی تأثیرعوامل اکولوژیکی برگزینش گونههای مناسب برای منظرسازی درمناطق خشک (مطالعه موردی: درهگاهان تفت)
فرشته
جوزی
محمدحسین
ایراننژاد پاریزی
مهدی
تازه
صغری
موسوی
امروزه در برنامههای توسعه فضای سبز شهری یکی از بخشهای مهم، انتخاب و پیشنهاد گونههای گیاهی مناسب است. این مساله به خصوص در مناطق خشک و نیمهخشک که به صورت طبیعی در آنها جنگل وجود نداشته و ایجاد فضاهای سبز بهطورکلی بهصورت مصنوعی است و تحت شرایط خاص و مراقبتهای ویژه ایجاد میشود اهمیت دوچندانی دارد. از آن جا که در این مناطق معمولاً محدودیت آب وجود دارد توجه به گونههای بومی در ایجاد فضای سبز این مناطق در امر منظرسازی بسیار مهم است. در این تحقیق با استفاده از تکمیل پرسشنامههایی در این زمینه که در اختیار کارشناسان مجرب (اداره منابعطبیعی و اساتید دانشکده منابعطبیعی یزد) قرار گرفت، به بررسی 8 گونه مناسب منظرسازی در پارک جنگلی درّه گاهان تفت (بنه، بادامکوهی، سرو خمرهای، زبان گنجشک، اقاقیا، سنجد، توت، کاج تهران) که با توجه به شرایط اکولوژیکی و نظر کارشناسان انتخاب شدند با استفاده از نرمافزار Expert Choice پرداخته شد و مقایسه زوجی بین گونهها و تأثیر عوامل اکولوژیکی بر این گونهها مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این مطالعه بررسی اهمیت چهار عامل اکولوژیکی دوره خشکی، شیب، جهت و عمق خاک، بر کاشت و رشد گونههای مناسب منظرسازی و فضای سبز است. نتایج این بررسی نشان از برتری عامل اکولوژیکی دوره خشکی نسبت به عوامل عمق خاک، جهت و شیب در تعیین گونه انتخابی، و همچنین اولویت بالای گونههای بومی بادامکوهی و بنه نسبت به دیگرگونهها است تا با اصول صحیح و بررسی تأثیر این عوامل اکولوژیکی در این مناطق به انتخاب صحیح در بحث گونههای مناسب در این منطقه پرداخت.
مناطق خشک
منظرسازی
خشکی منظر
جنگلداری شهری
گونههای بومی
2018
09
19
37
46
https://www.iraneiat.ir/article_114098_b30eb660cc8f892bd94fc83db3701653.pdf
محیط زیست و توسعه
محیط زیست و توسعه
2008-921X
2008-921X
1397
9
17
نظریه تراوش و کاربردهای آن در بوم شناسی سیمای سرزمین
احسان
رحیمی
عبدالرسول
سلمان ماهینی
پراکنش موفق گونهها در سیمای سرزمین بستگی به درجه پیوستگی کاربری و پوشش آنها دارد. تاثیر آشکار پیوستگی سیمای سرزمین در حفاظت از گونههای کلیدی منجر به توسعه معیارهای فراوان به منظور کمیسازی پیوستگی در سیمای سرزمین شده است. به منظور به کارگیری صحیح این معیارها، درک مفهوم پیوستگی سیمای سرزمین براساس دیدگاههای گونه مبنا، ضروری به نظر میرسد. در این راستا، نظریه تراوش به عنوان یکی از نظریههای پایه در درک پیوستگی سیمای سرزمین، از توانایی و کارآیی بالایی در تعیین آستانههای پیوستگی برای زیستگاه گونه موردنظر برخوردار است. این نظریه براساس توزیع تصادفی لکههای زیستگاهی به تعیین میزان پیوستگی سیمای سرزمین میپردازد. طبق این نظریه اگر میزان 5928/0 از سیمای سرزمین توسط لکههای زیستگاهی به صورت تصادفی اشغال شده باشد، آن گاه میتوان گفت که این سیمای سرزمین برای گونه موردنظر پیوسته است. این نظریه اساس مدلهای شبیهسازی سیمای سرزمین را شکل میدهد و کاربردهای فراوانی در تعیین اثرات تکهتکه شدن زیستگاه، تخمین پیوستگی سیمای سرزمین، تعیین آستانههای انقراض و تشخیص لکههای زیستگاهی بحرانی دارد. با توجه به نقش مهمی که این نظریه میتواند در بومشناسی سیمای سرزمین ایفا کند، این مطالعه به توضیح و به کارگیری این نظریه و کاربردهای آن در بومشناسی سیمای سرزمین میپردازد. در مطالعه حاضر به منظور درک بهتر نظریه تراوش برخی از کاربردهای آن مانند نقش این نظریه در مدلهای شبیهسازی سیمای سرزمین، تعیین لکههای زیستگاهی بحرانی برای یک گونه جغد در مکزیک و شبیهسازی روند نفوذ آتش در جنگل، ارایه شده است.
بوم شناسی سیمای سرزمین
کمی سازی پیوستگی سیمای سرزمین
نظریه تراوش
مدلهای شبیه سازی سیمای سرزمین
لکههای بحرانی
2018
09
19
47
61
https://www.iraneiat.ir/article_114100_16fd41e15cec85726b21f0ba390c156a.pdf