دیدگاه‌های جهانی و تجربه‌های بین‌المللی در حوزه برنامه‌ریزی مشارکتی محیط‌زیست شهری

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

 
با توجه به نقش مؤثر فعالیت‌های جوامع بر روی محیط‌زیست و شهرها، برای این که بتوانیم برنامه‌ریزی خوبی در راستای توسعه شهرها داشته باشیم که پاسخگوی نیازهای امروزی تمام افراد جامعه و نسل‌های آینده باشد، ضروری است توسعه شهرها را بر مبنای مشارکت آگاهانه مردم برنامه‌ریزی کنیم. دخالت دادن مردم برای رسیدن به توافق عمومی لازم است. به‌عبارت ‌دیگر برنامه‌ریز باید کمک کند که همه گروه‌های علاقه‌مند، به توافق در مورد ماهیت مساله و طرح مطلوب برسند. حضور شهروندان در مراحل مختلف توسعه شهری، منجر به افزایش اعتماد عمومی نسبت به تصمیم‌گیرندگان، ارایه شفافیت و پاسخگویی بهتر در تصمیم‌گیری، کاهش مناقشه از طریق شناسایی زودتر مسایل، به دست آوردن دانش محلی و سنتی قبل از تصمیم‌گیری و در نهایت پیشبرد هرچه سریع‌تر اهداف می‌‌شود. در این مقاله که با روش کتابخانه‌ای و تحلیلی تهیه ‌شده به بررسی مفهوم و نظریه‌های موجود در برنامه‌ریزی مشارکتی و نقش آن در توسعه شهری پرداخته‌شده است. همچنین در پایان به بررسی تجربه‌ کشورهای مختلف در این زمینه پرداخته ‌شده است. در این میان نیز نتایج حاصله از این مطالعات گویای نقش مؤثر برنامه‌ریزی مشارکتی در سطوح مختلف برنامه‌ریزی و توسعه شهری است.

کلیدواژه‌ها


اشرفی، ی.؛ تیموری، ا.؛ فرهودی، ر.؛ جعفری مهرآبادی، م. و سالاروندیان، ف. 1389. استراتژی توسعه شهری (CDS) بستری مناسب جهت بهره‌مندی از برنامه‌ریزی مشارکتی، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی (دانشگاه تبریز)، سال 15، شماره 33، ص 1-33.
اکبرپور سراسکانرود، م. 1387، کالبد شهری: ارزیابی مشارکتی بهسازی و نوسازی بافت فرسوده محله سیروس تهران، نشریه هنر و معماری: مسکن و محیط روستا، شماره 121، ص 14-29.
ایمانی جاجرمی، ح. 1389، کتاب ماه علوم اجتماعی، دوره جدید، شماره 34، ص108-111.
پیله ور،ع. 1381. رویکردهای مشارکتی در مدیریت شهری با تاکید بر مدیریت شورایی در ایران، نشریه فضای جغرافیایی، شماره6، ص 67-84.
پوراحمد، ا .؛ حاتمی نژاد, ح. و احمدی, م. 1393. سنجش میزان مشارکت شهروندان در زیباسازی شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ 6 تهران)، نشریه پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری، دوره‌‌ی دوم، شماره 3، ص 303-322.
حبیبی، م. و رضوانی، ه. 1384. شهرسازی مشارکتی (کاوشی نظری در ایران)، نشریه هنرهای زیبا، شماره 24، ص 15-24.
خادم‌‌الحسینی، ا. و عارفی پور، ص. 1391. شهرسازی مشارکتی و جایگاه مردم در برنامه‌ریزی شهری، نشریه چشم‌انداز جغرافیایی، سال هفتم، شماره 19، ص 108-123.
زنگی‌آبادی، ع و زنگنه، م.1393. شهروندی مشارکتی و نقش آن در بهینه‌سازی مدیریت شهری(مطالعۀ موردی منطقۀ 1 شهر مشهد)، نشریه پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری، شماره 3، ص 219-238.
سیف‌الدینی، ف. 1388. مبانی برنامه‌ریزی شهری، انتشارات اییژ، تهران، 256 ص.
کلبادی، پ. و نوفل، ع. 1389. برنامه‌ریزی مشارکتی بافت‌های فرسوده، فصلنامه جستارهای شهرسازی، سال نهم، شماره 33، ص88-94.
قرنی‌آرانی، ب. 1394. بررسی کمی نقش برنامه ریسی مشارکتی در کاهش فقر روستایی مورد شناسی: شهرستان فیروزکوه، روستای لزور، نشریه جغرافیا و امایش شهری-منطقه ای، سال پنجم، شماره 15، ص 117-136.
Driskell, D. 2002. Creating better cities with children and youth (a manual participation), Unesco publishing and Earthscan publication ltd
Faryadi, Sh. 2004. A methodology for participatory local environmental planning, Environmental studies, No36.
Leitmann, J. 1993. Rapid urban environmental assessment: toward environmental management in cities of the developing world, impact assessment, vol 11, 225-260.
Dodman, D.; Dalal-Clayton, B. & McGranahan, G. 2004. Integratingthe environment in urban planning and management, International Institute for Environment and Development (IIED).
Brady, J. 2005. Environmental management in organizations (The IEMA Handbook).
Godwin, D. 1999. Collaboration as a Tool for Creating Sustainable Natural Resource Based Economies in Rural Areas.
Planning sustainable cities(un-habitat practicesand perspectives). 2004. available from http://www.unhabitat.org.
Ronald, W. 2000. Environmental planning for sustainable urban development, 9th Annual Conference & Exhibition at Chaguaramas, Trinidad.
Zellhuber, A. 2011. Case study of participatory urban planning in the periphery of Porto Alegre, Brazil.
The Montréal Urban Ecology Centre (MUEC), 2015, Participatory Urban Planning (Planning the city with and for its citizens) available from www.ecologieurbaine.net .