بررسی عملکرد یگان حفاظت منابع طبیعی جهت تحقق اصول حفاظت اکولوژیک در راستای مدیریت پایدار سرزمین

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکترای جنگلداری، کارشناس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای برنامه‌ریزی محیط‌زیست، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی محیط‌زیست، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش تحلیل و ارزیابی عملکرد یگان ‌‌حفاظت منابع‌‌ طبیعی جهت تحقق اصول حفاظت اکولوژیک در راستای مدیریت‌‌ پایدار‌‌ سرزمین است. جامعه آماری این تحقیق شامل گزارشات واصله به ستاد یگان‌‌ حفاظت از تمامی استان‌‌های کشور است. در این تحقیق به‌منظور تفسیر و تحلیل عملکرد یگان از نرم افزارهای Excel 2010  و SPSS 16.0 استفاده شد. نتایج نشان داد که از بدو تشکیل یگان تاکنون در اکثر شاخص‌‌های مورد ارزیابی رشد قابل‌توجهی اتفاق افتاده ‌‌است؛ یعنی از طرفی تعداد پرونده‌‌ها و تخلفات صورت گرفته در شاخص‌‌های تخریب و تصرف در جنگل‌‌ها، تخریب و تصرف در مراتع، قطع درخت، درختچه‌‌ و نهال، کت‌‌زدن و سوزاندن، بوته‌‌کنی و چرای دام به‌‌ترتیب 17/24 %، 77/27 %، 01/57، 33/90 %، 74/23 % و 2% کاهش داشته است. از طرف دیگر حجم مواد بازداشتی در شاخص‌‌های کت و سوزاندن درختان، بوته‌‌کنی، کوره ذغال، حجم چوب، حجم هیزم، حجم ذغال، توقیف تجهیزات و وسایل نقلیه به‌‌ترتیب 53/13%، 85/71 %، 47/73%، 90%، 16/ 77%، 57/48%، 60/55% و 53/53% افزایش داشته ‌‌است. همچنین، اخبار و گزارش های درست و نادرست و بازداشت متخلفین از مرد و زن به‌‌ترتیب با افزایش 36/62 و 96/83، 90/75 و 31/92 درصدی همراه بوده است که توان بازدارندگی یگان و کاهش تخلفات را به وضوح نشان می‌‌دهد. بنابراین، تحقق مدیریت ‌‌پایدار ‌‌سرزمین بدون تهیه و اجرای طرح‌‌های حفاظت از آب و خاک و عدم‌‌حضور مستمر یگان در عرصه‌‌های طبیعی میسر نخواهد شد.

کلیدواژه‌ها


برنامه اجرایی حفاظت از منابع‌‌طبیعی کشور. 1389. سازمان جنگل‌‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، 23 ص.
جعفری، ج.؛ طبری کوچک‌‌سرایی، م.؛ حسینی، س. م. و کوچ، ی. 1394. تأثیر فاکتورهای خاک روی تنوع‌‌زیستی گیاهی گروه گونه‌های اکولوژیک در جنگل حفاظت‌‌شده خراسان شمالی. مجله پژوهش‌‌های گیاهی (زیست‌‌شناسی ایران). 28(1)، 90- 79.
جهانتاب، ا.؛ سپهری، ع.؛ حنفی، ب. و میردیلمی، س. ز. 1389. مقایسه تنوع پوشش گیاهی مراتع در دو منطقه قرق و چرا در مراتع کوهستانی زاگرس مرکسی (مطالعه موردی: منطقه دیشموک در استان کهگیلویه و بویراحمد(. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران. 17(2)، 300- 292.
رفیعی، ف.؛ اجتهادی، ح. و جنگجو، م. 1393. بررسی تنوع گیاهی در زمان‌‌های مختلف پس از آتش‌‌سوزی در یک مرتع نیمه‌‌خشک. مجله پژوهش‌‌های گیاهی (زیست‌‌شناسی ایران). 27(5)، 854- 864.
طرح جامع حفاظت و حمایت از منابع‌‌طبیعی. 1381. سازمان جنگل‌‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور.
فارسی، م. ج. 1387. گزارش تدوین تجارب سازمان در بخش حفاظت و حمایت، سازمان جنگل‌‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور.
کلانتری، س. ح. 1378. گزارش سفر به آلمان، دفتر روابط عمومی و امور بین‌‌الملل سازمان جنگل‌‌ها، مراتع و آبخیزداری‌‌کشور.
کوچ پیده، ت.؛ بیگلربیگی، م. و پاشاپور، م. 1387. سند توسعه منابع‌‌طبیعی و آبخیزداری در افق 1404، سازمان جنگل‌‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، 43 ص.
قنبری، ک.؛ علیزاده، ع.؛ محمدی، ف. و الشریعه، م.ا. 1388. عملکرد سی ساله سازمان جنگل‌‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور. سازمان جنگل‌‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، 181 ص.
محرم نژاد، ن. و مافی، ا. 1388. بررسی نقاط قوت، نقاط ضعف، تهدیدها و فرصت‌‌های اجرای اصول جنگل در جنگل‌‌های شمال ایران (ریو تا ژوهانسبورگ)، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌‌زیست. 11(4)، 149- 172.
میرزایی موسی‌‌وند، ا.؛ زندی اصفهان، ا. و کیوانبهجو، ف. 1395. بررسی و مقایسه تنوع گونه‌‌ای گیاهان دو عرصه تحت چرا و قرق مراتع استان لرستان (مطالعه موردی: شمال‌‌شرق شهرستان دلفان). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران. 23(3)، 617- 606.
نوری، ز.؛ فقهی، ج.؛ زاهدی‌‌امیری، ق.؛ زبیری، م. و رحانی، ر. 1389. ارزیابی تنوع گونه‌ های درختی و درختچه ‌ای و اثر آن در مدیریت پایداری جنگل (بررسی موردی: بخش پاتم جنگل خیرود). نشریه جنگل و فراورده‌‌های چوب (مجله منابع طبیع ایران). 63(2)، 214-201.
Boll, T.; Svenning, J. C.; Vormisto, J.; Normand, S.; Grández, C. & Balslev, H. 2005. Spatial distribution and environmental preferences of the piassaba palm Aphandra natalia (Arecaceae) along the Pastaza and Urituyacu rivers in Peru. Forest Ecology and Management, 213(1–3): 175–183.
Forman, R. T. T. 1995. Some general principles of landscape and regional ecology. Landscape Ecology, 10(3): 133–142.
Gough, C. M.; Vogel, C. S.; Schmid, H. P. & Curtis, P. S. 2008. Controls on Annual Forest Carbon Storage: Lessons from the Past and Predictions for the Future. BioScience, 58(7): 609–622.
Jonthn, L. & Nicole, M. 2005. Patterns of plant diversity in riparian corridors, Forest Ecology and Management, 20: 110-121.
Maruani, T. & Amit-Cohen, I. 2007. Open space planning models: A review of approaches and methods. Landscape and Urban Planning, 81(1–2): 1–13.
Wolfslehner, B. & Vacik, H. 2008. Evaluating sustainable forest management strategies with the analytic network process in a pressure-state-response framework. Journal of Environmental Management, 88(1): 1-10.‏