ادراک و آسیب‌‌پذیری نسبت به تغییرات محیطی بین کشاورزان شهرستان نجف‌‌آباد

نویسندگان

1 استاد مدعو گروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 دکتری جغرافیا و برنامه‌‌ریزی روستایی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

10.22034/eiat.2023.193730

چکیده

بخش کشاورزی ذاتا حساس به شرایط تغییر اقلیم است و این امر موجب شده که یکی از آسیب‌‌پذیرترین بخش‌‌ها به خطرات و اثرات تغییرات محیطی باشد. هدف این پژوهش آسیب‌‌پذیری تغییرات محیطی در بخش کشاورزی نواحی روستایی شهرستان نجف‌‌آباد است. روش تحقیق در این بررسی از نوع توصیفی- تحلیلی است و داده‌‌ها به روش پیمایشی تهیه شده است. جامعه آماری تحقیق کشاورزان شهرستان نجف‌‌آباد است. حجم نمونه با استفاده از جدول بارتلت و همکاران 209 نفر کشاورز تعیین گردید. از ضریب آلفای کرونباخ برای سنجش قابلیت اعتبار ابزار اندازه‌‌گیری، استفاده گردیده است که پرسشنامه با ضریب اعتباری 735/0 تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌‌ها از آزمون‌‌های تی تک‌‌نمونه‌‌ای، تحلیل عاملی اکتشافی و رویکرد مدل‌‌سازی معادله ساختاری واریانس محور و نرم‌‌افزار مربوطه (پی ال اس) استفاد شد. نتایج نشان داد پایین بودن تحصیلات کشاورزان، علاوه بر افزایش آسیب‌‌پذیری آن‌‌ها در برابر تغییرات محیطی از جمله خشکسالی و کم‌‌آبی، بر ویژگی‌‌ها و رفتارهای تولیدی و زراعی آنها نیز تأثیر‌‌گذار است. نتایج آزمون تی تک‌‌نمونه‌‌ای نشان داد که اثرگذاری تغییرات محیطی بر گویه‌‌های اراضی زیرکشت، عملکرد محصول، دوره رشد محصول، کیفیت محصول، کمیت آب (مقدار)، کاهش درآمد کشاورزان، بیکاری کشاورزان و مهاجرت از روستاها بیشتر از حد متوسط است. همچنین یافته‌‌های پژوهش نشان  با استفاده تحلیل عاملی 5 عامل زیربنایی به دست آمده که در بین عامل‌‌ها، عامل اقتصادی- معیشتی بیشترین درصد تبیین واریانس از متغیرهای تحقیق دارد. در کل می‌‌توان گفت بخش کشاورزی شهرستان آسیب جدی دیده و بنیان و بنیه اقتصادی خانوارهای روستایی را به شدت تضعیف کرده است.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امینی، ع.؛ و میرزایی، م. 1392. پیامدهای بحران کم‌‌آبی و خشک شدن زاینده‌‌رود در مناطق روستایی مطالعه مورد جلگه بر آن در شرق اصفهان، توسعه محلی، دوره 5، شماره 2، صص 180-157.
مدیریت جهاد کشاورزی .1399. بررسی سالیانه عملکرد محصول.
مرکز آمار ایران. 1395. فصل نیروی انسانی (جمعیت).
مسعودیان، س. ا. 1398. بازتاب تغییرات محیطی در تغییرات توزیع فراوانی دمای رویه‌‌ی زمین: مطالعه موردی حوضه زاینده‌‌رود و حوضه ارومیه، مجله مخاطرات محیطی، شماره 8، دوره 19، صص 275-264.
AghaKouchak, A.; Feldman, D.; Hoerling, M., Huxman, T. & Lund, J. 2015. Water and climate: Recognize 621 anthropogenic drought. Nature, 524: 409–411.
Ayeni, A.O.; Cho, M.A.; Mathieu, R. & Adegoke, J.O. 2016. The local experts' perception of environmental change and its impacts on surface water in Southwestern Nigeria, Environmental Development, 17: 33-47.
Beniston, M. 2016. Environmental Change in Mountains and Uplands, Routledge. 
Campbell, D.; Barker, D. & McGregor, D. 2010. Dealing with drought: Small Farmers' and
environmental hazards in southern St: Elizabeth, Jamaica. Applied Geography, 31(1): 146-158.
Dai, A. 2011. Drought under global warming: A review. WIREs Climatic Change, 2:45-65.
Easterling, D.R.; Evans, J.; Groisman, P.Y.; Karl, T.; Kunkel, E. & Ambenje, P. 2000. Observed variability and trends in extreme climate events: a brief review. Bull. Am. Meteorol. Soc, 81: 417–425.
Ensor, J. & Berger, R. 2009. Understanding Climate Change Adaptation: Lessons from Community-based Approaches. Practical Action Publishing, Rugby, UK.
Eriksen, S.; Aldunce, P.; Bahinipati, C.S.; Martins, R.D.A.; Molefe, J.I.; Nhemachena, C.; O’Brien, K.; Olorunfemi, F.; Park, J.; Sygna, L. & Ulsrud, K. 2011. When not every response to climate change is a good one: identifying principles for sustainable adaptation. Climate and Development, 3: 7–20.
Felfelani, F.; Wada, Y.; Longuevergne, L. & Pokhrel, Y.N. 2017. Natural and human-induced terrestrial water storage change: A global analysis using hydrological models and GRACE. J. Hydrol, 553: 105–118.
Hashemi, H.; Uvo, C.B. & Berndtsson, R. 2015. Coupled modeling approach to assess climate change impacts on groundwater recharge and adaptation in arid areas. Hydrol. Earth Syst. Sci, 19: 4165– 4181.
Maponya, Ph. & Mpandeli, S. 2012. Climate Change and Agricultural Production in South Africa: Impacts and Adaptation options. Journal of Agricultural Science, 4(10): 48-60.
Mbowa, C.; Mertz, O.; Diouf, A.; Rasmussen, K. & Reenberg, A. 2008. The history of environmental change and adaptation in eastern Saloum–Senegal—Driving forces and perceptions, Global and Planetary Change, 64: 210-221.
Mehran, A.; AghaKouchak, A.; Nakhjiri, N.; Stewardson, M.J.; Peel, M.C.; Phillips, T.J.; Wada, Y. & Ravalico, J.K. 2017. Compounding Impacts of Human-Induced Water Stress and Climate Change on Water Availability. Sci. Rep, 7: 62-82.
Mohan, C.; Western, A.W.; Wei, Y. & Saft, M. 2018. Predicting groundwater recharge for varying land cover and climate conditions – a global meta-study. Hydrol. Earth Syst. Sci, 22: 2689–2703.
Mortimore, M.; Ba, M.; Mahamane, A.; Rostom, R.S.; Serra Del Pozo, P. & Turner, B. 2005. Changing systems and changing landscapes: measuring and interpreting land use transformations in African drylands. Geografisk Tidsskrift. Danish Journal of Geography, 105: 101–120.
Patt, A.G. & Schröter, D. 2008. Perceptions of climate risk in Mozambique: implications for the success of adaptation strategies. Glob. Environ. Chang, 18: 458–467.
Pokhrel, Y.N.; Felfelani, F.; Shin, S.; Yamada, T.J. & Satoh, Y. 2017. Modeling large-scale human alteration of land surface hydrology and climate. Geosci. Lett, 4: 10-22.
Qin, Z.; Storozum, M.; Liu, H.; Zhang, X. & Kidder, T. R. 2019. Investigating environmental changes as the driving force of agricultural intensification in the lower reaches of the Yellow River: A case study at the Sanyangzhuang site, Quaternary International, 521: 25-34.
Simoes, A.F.; Kligerman, D.C.; La Rovere, E.L.; Marona, M.R.; Barata, M. & Obermaier, M. 2010. Enhancing adaptive capacity to climate change: The case of smallholder faramers in the Brazilian semi-arid region. Environ, Sci. Policy, 13(8): 301-308.
Tasi, H.M. 2009. Co-evolution and Beyond: Landscape Changes in the Penghu Aechipelago (the Pescadores), Taiwan. Asia-Pacific from, 44: 193-213.
Tendall, D.M. & Gaillard, G. 2015. Environmental consequences of adaptation to climate change in Swiss agriculture: An analysis at farm level, Agricultural Systems, 132: 40-51.
Wang, G.H. & Chang, L.F. 2009. Urban peripheral land use and ground surface coverage changes: driving forces and environmental change issues. Urban Planning, 36: 361-385.