نقش و مسئولیت ‌محیط‌زیستی راپمی در قبال توسعه پایدار خلیج فارس (مطالعه موردی: احداث جزایر مصنوعی)

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری جغرافیای سیاسی، پردیس البرز دانشگاه تهران و مدرس دانشگاه حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام)، ایران

2 استادیار جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، ایران

چکیده

از ابتدای هزاره سوم میلادی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس رو به ساخت جزایر مصنوعی آوردند. در این تحقیق به بررسی نقش و مسئولیت راپمی در قبال محیط‌زیست و توسعه پایدار خلیج فارس پرداخته شده است. کشورهای مذکور با احداث جزایر مصنوعی سبب تخریب محیط‌زیست دریایی می‌شوند. در این مقاله، چگونگی اجرای نقش محیط‌زیستی سازمان راپمی در خصوص مقابله با احداث جزایر مصنوعی تبیین شده است، با علم به این مطلب که احداث جزایر مصنوعی سبب به خطر افتادن محیط‌زیست دریایی خلیج فارس می‌‌شود. در این راستا نقش و مسئولیت سازمان محیط‌زیست منطقه‌ای با تشریح ساختار و سازمان، اهداف کنوانسیون، شرح وظایف، پروتکل‌های پنج‌گانه، مواد قانونی موجود مورد بحث قرار گرفته است. در این مقاله با استناد به اهداف کنوانسیون، پروتکل‌ها و برخی از مواد سی‌گانه مرتبط با موضوع نقش‌هایی که این سازمان می‌تواند ایفا نماید در قالب آینده پژوهی توصیه‌ای بررسی شد. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای، اینترنتی و استفاده از نرم‌افزارهای GIS و Snagit به تجزیه و تحلیل این موضوع پرداخته است. روند حل و فصل این موضوع از طریق مذاکره با اعضا راپمی و یا ارجاع آن به کمیسیون قضایی راپمی است که در صورت عدم پیگیری در بازه زمانی کوتاه مدت سبب به خطر افتادن محیط‌زیست دریایی خلیج فارس و دریای عمان می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها


آسایش، ح. و استعلاجی، ع. 1382. اصول و روش‌های برنامه‌ریزی ناحیه‌ای. چاپ اول. دانشگاه آزاد اسلامی ری.
اذانی، م. 1381. توسعه پایدار شهری. مطالعه موردی شهر اصفهان. پایان‌نامه دوره دکتری. دانشگاه اصفهان.
اسدی، ب. 1381. خلیج فارس و مسایل آن. تهران. سمت.
اسماعیل‌زاده، ح. 1382. برنامه‌ریزی توسعه فضایی شهرستان بناب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری. تهران. دانشگاه تربیت مدرس.
امیدی، ع. 1386. حقوق بین‌الملل و ساخت جزایر مصنوعی. ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی. شماره 238- 237.
پیشگاهی‌فرد، ز.؛ کامران، ح.؛ افضلی، ر و التیامی‌نیا، ر. 1391. پیامدهای محیط‌زیستی و حقوقی ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس. فصل‌نامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی. شماره 79. بهار، صص 140- 117.
پورنوری، م. 1383. حقوق بین‌الملل دریاها. جلد اول. چاپ اول. تهران: انتشارات مهدحقوق.
تقی‌زاده انصاری، م. 1387. حقوق محیط‌زیست در ایران. تهران. سمت.
حافظ‌نیا، م.ر. و ربیعی، ح. 1392. مطالعات منطقه‌ای خلیج فارس. چاپ اول. تابستان. تهران. سمت.
درویش، م. و رهبر، ا. 1384. آموزش پژوهش‌های بیابان و بیابان‌زایی. جنگل و مرتع شماره 42.
دفتر حقوقی سازمان حفاظت محیط‌زیست. بی‌تا. مجموعه قوانین و مقررات محیط‌زیست (کنوانسیون‌ها و معاهدات بین‌المللی). جلد دوم. صص 1147- 1129.
رحیمی، ح. 1380. نقش فرهنگ در توسعه پایدار. اطلاعات سیاسی- اقتصادی. سال پانزدهم. شماره 12- 11.
زاهدی‌اصل، م. 1381. مبانی رفاه اجتماعی. تهران. نشر دانشگاه علامه طباطبایی.
زرگر، ا. و توروزی‌کلرمی، ز. 1395. مسئولیت و نقش دولت‌های حوزه خلیج فارس در حفاظت از محیط‌زیست . فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل. سال نهم. شماره 33. بهار، صص 282- 251.
زین‌العابدین. ی. 1384. صلح و ژئوپلیتیک محیط‌زیستی . فصلنامه ژئوپلیتیک. انجمن ژئوپلیتیک. چکیده مقالات دومین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران.
سلطانی عرب‌شاهی، م. 1383. مدیریت توسعه. (رشته مدیریت). تهران. انتشارات استادی.
صفوی، س. ی. و قنبری. ع. ا. 1390. پیامدهای احداث جزایر مصنوعی امارات متحده عربی بر ایران در خلیج فارس. فصلنامه ژئوپلیتیک. سال هفتم. شماره سوم. پاییز. صص24- 1.
عابدی‌درچه، م. و براتی، ع. 1393. پیامدهای احداث جزایر مصنوعی و احیای جزایر طبیعی بر توسعه پایدار خلیج فارس. اولین کنفرانس ملی جغرافیا. گردشگری. منابع طبیعی و توسعه پایدار. دانشگاه تهران.
عباسی‌اشلقی، م. 1390. ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس از منظر حقوق بین‌الملل محیط زیست. فصلنامه راهبرد.، سال بیستم. شماره 58. بهار. 64- 47.
فرشچی، پ.؛ دبیری. ف. و شجاعی. س. 1386. بررسی ابعاد حقوقی آلودگی‌های نفتی در منطقه خلیج فارس و دریای عمان (از دیدگاه حقوق بین‌الملل). علوم و تکنولوژی محیط‌زیست . دوره نهم. شماره چهارم. زمستان. صص85- 75.
قاسمی، ن. 1384. حقوق کیفری محیط‌زیست. چاپ دوم. تهران. انتشارات جمال‌الحق.
لایحه قانونی شماره 391 مورخ 2/10/1358 مصوب 21/9/1358 و ابلاغ 18/03/1359 با شماره انتشار 10276، صص 51- 39.
مجنونیان، ه. 1363. کلیاتی پیرامون پارک‌های ملی و ذخایر طبیعی. محیط‌شناسی. شماره 12.
مستوفی‌الممالکی، ر. و رستم‌گورانی، ا. 1388. (توسعه جزایر خلیج فارس با تاکید بر صنعت گردشگری: مورد جزیره هرمز). مجموعه مقالات همایش ملی جایگاه خلیج فارس در تحولات استراتژیک جهان. چاپ اول. تابستان 1387. گرمسار. تهران. مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
ملکی، س. 1382. شهر پایدار و توسعه پایدار شهری. فصل‌نامه مسکن و انقلاب. شماره 102.
وفایی. م. و الوندی. ف. 1394. پیامدهای منفی تاسیس جزایر مصنوعی امارات در خلیج فارس از منظر حقوق بین‌الملل دریاها. فصلنامه مجلس و راهبرد. سال بیست و دوم. شماره 83. پاییز. صص 243-226.
Fowler, J. & Stephan, T. 2009. Amwaj Island Constructed With Geotubes, Bahrain.
Haughton, G. C. 1994. Managing Sustainable Urban Development, Averbury Studies in Green Research.
Moran, D. & Russell, J. A. .2008. Militarization of Energy Security, Strategic Insights, Vol. 7, P. 1-18.
Rabionet, I. 2008. Indicators for Evaluating the Impact of Artificial Islands on the Barcelona Coast, Coastal Management, Vol. 36, No. 3, PP. 254- 273.
Salahuddin, B. 2006. The Environmental Impacts of the Artificial Island Construction in Dubai of the UAE, Duke University.
U.S. Environmental Protection Agency's (EPA). 2006. National Guidance: Best Management Practices for Preparing Vessels Intended to Create Artifical Reef. U.S.A.
www.doe.ir/portal/home/?113848/ropmeسایت رسمی سازمان حفاظت محیط‌زیست
www.ropme.org/home.clx کنوانسیون منطقه‌ای کویت (راپمی)