بررسی ظرفیت زیستی و ردپای اکولوژیک پنج قاره و جایگاه ایران

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مدیریت محیط‌زیست دانشگاه تهران، ایران

2 دانشیار دانشکده محیط‌زیست دانشگاه تهران ایران

3 دکترای جغرافیا برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

هدف از این تحقیق بررسی ظرفیت زیستی و ردپای اکولوژیک پنج قاره و جایگاه ایران است. این تحقیق از داده‌‌های شبکه جهانی ردپای اکولوژیک سال 2021 بهره‌‌گرفته‌‌است. از دید ظرفیت زیستی آسیا، اروپا، آفریقا، آمریکا و اقیانوسیه به‌‌ترتیب بیشترین تا کمترین ظرفیت زیستی را دارند. آسیا با 3278060962 هکتار جهانی رتبه اول و اقیانوسیه رتبه پنجم را داراست. ردپای اکولوژیک نشان می‌‌دهد آسیا، اروپا، آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه به ترتیب بیشترین تا کمترین ردپای اکولوژیک را بر‌‌جای می‌‌گذارند. آسیا با 10565813892 هکتار جهانی بیشترین ردپا و اقیانوسیه با 180360560 هکتار جهانی کمترین ردپا را بر جای می‌گذارد. آمریکا 03/5 برابر سهم خود از ظرفیت زیستی کره زمین، ردپای اکولوژیک بر جای می‌گذارد. پس از آمریکا به ترتیب اقیانوسیه، اروپا و آسیا 45/4، 97/2 و 52/1 برابر سهم خود از ظرفیت زیستی کره زمین ردپای اکولوژیک برجای‌‌می‌گذارند. قاره آفریقا تنها از 77/0 ظرفیت زیستی خود بهره می‌‌برد. بیشترین ردپای کربن در قاره‌های آمریکا، اقیانوسیه، اروپا و آسیا دیده می شود. ایران با 60400000 هکتار جهانی رتبه 36 را به لحاظ ظرفیت زیستی کل بین کل کشورهای دنیا داراست ولی به لحاظ ردپای اکولوژیکی با 262000000 هکتار جهانی در سال، رتبه 16 را دارد. ظرفیت زیستی ایران برای هر فرد با رتبه 130 برابر با 7/0 هکتار جهانی است اما ردپای اکولوژیکی هر فرد در ایران 2/3 هکتار جهانی است و رتبه ایران برای ردپای اکولوژیکی هر فرد در میان سایر کشورها 78 است. به عبارتی می‌‌توان گفت ایران 333 درصد کسری زیستی دارد.

کلیدواژه‌ها


ارجمندنیا، ا. 1380. جای پای بوم شناسی، رهیافتی نو در ارزیابی تاثیر انسان بر محیط زیست، فصلنامه مدیریت شهری، 6 (2) .؛ 92-99.
اسماعیل زاده، ح.؛ براری، م و رحمتی، ع. 1395. ردپای اکولوژیک در سنجش پایداری توسعه شهری، نمونه مورد مطالعه: شهر ساری، فصلنامه محیط زیست.57.
پوراصغر، ف.؛ شکرخدایی، ف و صدرنژاد، ت. 1399. مقدمه‌ای بر اقتصاد چرخشی، گزارش امور کمیسیون‌های تخصصی اتاق ایران.
حبیبی، ک.؛ رحیمی کاکه چوب، آ و عبدی، م ح. 1392. ارزیابی جاپای بوم شناختی وسایل حمل و نقل شهری، رویکردی نوین به منظور برنامه ریزی حمل و نقل پایدار، نمونه موردی: شهر ارومیه، فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، 5 (2) .؛ 99-116.
حق پرست، ق.؛ احمدی زاده، س. و داوودیان، ج. 1394 ارزیابی پایداری انرژی در توسعه شهری با شاخص ردپای اکولوژیکی، مطالعه موردی: کلان شهر مشهد، همایش بین المللی زمین، فضا و انرژی پاک. دانشگاه تبریز.
رضی، د. 1392. سنجش و تحلیل رد پای بوم شناختی، مطالعه موردی: شهرستانهای استان مازندران. مجله مطالعات ساختار و کارکرد شهری. 10 (3) .؛ 103-125.‎
شاهینی فر، م و حبیبی، م. 1395. کاربرد روش جای پای اکولوژیک در ارزیابی پایداری جغرافیای ناحیه ای، مطالعه موردی: شهرستان کرمانشاه.‎ فصل نامه آمایش محیط، 32، 41-62.
صمدپور، پ. و فریادی، ش. 1387. تعیین ردپای اکولوژیک در نواحی شهری پرتراکم و بلند مرتبه، نمونه مورد مطالعه: محله الهیه تهران، مجله محیط شناسی دانشگاه تهران، دوره 34، (45). 63-72.
صمدپور، پ. و فریادی، ش. 1389. تعیین تناسب بهینه استفاده از انواع شیوه های حمل و نقل با هدف کاهش جای پای اکولوژیک در شهر تهران، مجله محیط شناسی دانشگاه تهران، دوره 36، (54) ، 97-108.
ضیایی، م.؛ قادری، ا. و احمدی، س. 1396. تعیین ظرفیت تحمل و ردپای اکولوژیکی در مقصدهای طبیعت گردی، مورد شناسی: دریاچه زریوار، مجله جغرافیا و آمایش شهری – منطقه ای. (25). 39-56.
Lee, L.; Park, J. & Sung, W. 2019. Simple gated convent for small footprint acoustic modeling. In 2019 IEEE Automatic Speech Recognition and Understanding Workshop (ASRU) (pp. 122-128). IEEE.
Wackernagel, M. & Rees, W. 1998. Our ecological footprint: reducing human impact on the earth (Vol. 9). New society publishers.
Wackernagel, M.; Onisto, L.; Bello, P.; Linares, A. C.; Falfán, I. S. L.; Garcı́a, J. M. & Guerrero, M. G. S. 1999. National natural capital accounting with the ecological footprint concept. Ecological economics, 29(3), 375-390.
Wackernagel, M. & Rees, W. 2004. What is an ecological footprint? The sustainable urban development reader, 211-219.