ارزیابی منفعت مضاعف ناشی از اصلاح مالیات محیط‌‌زیستی (مطالعه موردی: اتحادیه اروپا)

نویسنده

دانشجوی دکتری توسعه اقتصادی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

یکی از ابزارهای اساسی در تحقق توسعه‌ پایدار، وضع مالیات‌ سبز بر فعالیت‌‌های آلاینده محیط‌‌زیست است. در همین راستا نهادهای بین‌‌المللی، اصلاح مالیات محیط‌‌زیستی را مطرح نمودند. بر این اساس، اگر کشورها مالیات‌های سبز را جایگزین مالیات‌های مخرب و زائد نمایند، علاوه بر تأمین مالی، پایداری محیط‌زیست نیز تأمین می‌‌گردد. از این‌‌رو، اصلاحات مذکور بر پایه فرضیه منفعت مضاعف پایه‌‌ریزی شده است. بر اساس این فرضیه، به‌‌کارگیری مالیات سبز دو نوع منفعت ایجاد می‌کند: بهبود کیفیت محیط‌زیست و بهبود کارایی اقتصادی. هدف پژوهش حاضر، آزمون صحت ایجاد منفعت مضاعف پس از انجام اصلاحات مالیاتی محیط‌‌زیستی در کشورها است. روش مورد استفاده در پژوهش، توصیفی- استنباطی است. جهت آزمون فرضیه منفعت مضاعف، از دو مدل رگرسیون خطی چندمتغیره استفاده شد. مدل اول، تاثیر وضع مالیات سبز و مالیات بر درآمد را بر مصرف نهایی انرژی مورد آزمون قرار می‌دهد. در مدل دوم، اثر بر هم‌کنش دو مالیات مزبور، لحاظ می‌‌گردد. برای برآورد هر دو مدل، از داده‌های پانل مربوط به کشورهای عضو اتحادیه اروپا در دوره 2018-1995، استفاده شد. یافته‌ی پژوهش حاضر آن است که با افزایش 1% درآمد مالیات سبز، مصرف نهایی انرژی در کشورهای منتخب 12/0 % کاهش می‌‌یابد و منفعت اول تایید می‌‌گردد، اما برآورد مدل دوم، منفعت دوم (جایگزینی مالیات سبز با مالیات زائد) را تایید نمی‌‌کند.

کلیدواژه‌ها


امین رشتی، ن. و صیامی‌‌عراقی، ا. 1390. تاثیر مالیات سبز بر بیکاری (مطالعه موردی کشورهای عضو سازمان همکاری‌‌های اقتصادی)، فصلنامه اقتصاد کاربردی، سال سوم، شماره هشتم، بهار 1391.
پایتختی‌‌اسکویی، ع. و ناهیدی، م. ر .1386. مالیات‌‌های زیست‌‌محیطی (مالیات‌‌های سبز): مبانی نظری، تجربه‌‌ها، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران.
پژویان، ج. و امین رشتی، ن .1386. مالیات‌های سبز با تأکید بر مصرف بنزین، پژوهشنامه اقتصادی (ویژه‌‌نامه مالیات)، دوره 7، شماره 1.
جباری، ا.؛ مرادخانی، ن. و، فیروزه، غ .1396. بررسی اعمال مالیات سبز بر حامل‌‌های انرژی انتشاردهنده گاز دی‌‌اکسید کربن و منفعت مضاعف ناشی از آن در اقتصاد ایران، فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، دانشگاه شهیدبهشتی، پاییز 1396.
فطرس، م. ح .1377. مسائل محیط‌‌زیست و علم اقتصاد، نگاهی به اقتصاد محیط‌‌زیست، فصلنامه علمی- پژوهشی موسسه پژوهش‌‌های برنامه‌‌ریزی و اقتصاد کشاورزی، سال ششم، شماره 21، تهران.
گلدانی، م. و آماده، ح .1393. فرضیه مزیت دوسویه در مالیاتهای سبز (راهکاری نوین جهت مدیریت مصرف انرژی و کاهش آلایندگی صنعت)، دهمین همایش بین المللی انرژی، تهران، پژوهشگاه وزارت نیرو.
شاهنوشی، ن. و همکاران .1390. بررسی آثار رفاهی و زیست محیطی مالیات سبز و کاهش یارانه سوخت در ایران با استفاده از مدل تعادل عمومی قابل محاسبه، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، پاییز 1390، شماره 75.
Anonymous .2004. China shall establish a complete system of green taxation. Environmental Protection Sector of Huicong Net. Accessed on 17 August 2004.
Bosello, F.; Carraro, C.; Galeotti, M. 2001. The double dividend issue: modeling strategies and empirical findings, Environment and Development Economics. Vol.6, No.1.
Bovenberg, A. L. & De Mooij, R. A. 1994. Environmental Policy in a small Open Economy With Distortionary Labor Taxes: A General Equilibrium Analysis. In E.C. van Ierland, International Environmental Economics. Amesterdam.
Caffet, J. C. 2005. Health effects and optimal environmental taxes in welfare state. Cahiers de la Maison des Sciences Economiques. V05049, Universite Pantheon-Sorbonne.
Cauter, K.; Van. Meensel L. Van. 2009. Towards more Environmental taxes? National Bank of Belgium
Conefrey, T.; John, D.; Fitz, G.; Laura Malaguzzi, V. & Richard S. J. 2008. The impact of a Carbon Tax on Economic Growth and Carbon Dioxide Emissions in Ireland, ESRI Working Paper, 251.
Denis, C. & Koopman, G.J. 1995. Differential Treatment of Sectors and Energy Products in the Design of a CO2/Energy Tax: Consequences for Employment, Economic Welfare and CO2 emissions, Fondazione ENI Enrico Mattei Nota di Lavoro, No.32.95.
Fullerton, D. & Metcalf, G. E. 1997. Environmental Taxes and Double Dividend Hypothesis: Did you really expect something for nothing? Working Paper, No. 6199.
Ghaderi, S.; Feizi, A.; Khodadad Kashi, F. & Ghavam Zadeh, F. 2016. The effects of Green Tax on Emission of Environmental Pollutants in Iran, Journal of Resistive Economics, vol.4, Issue 2, Number 6.
Gonzales, F. J. 2018. Environmental taxation and the double dividend hypothesis in CGE modeling literature: A critical review. Journal of Policy Modeling. Vol.40.
Nagy, Z. .2013. The role of environmental taxation in environmental policy. University of Miskolc.
Goulder, H. Lawrence. 1995. Environmental taxation and the double dividend: A reader’s guide, International Tax, and Public Finance.
He, P.; Zou, X.; Qiao, Y.; Chen, L.; Wang, X.; Luo, X. & Ning, J. 2019. Does Double Dividend of environmental tax really play a role in OECD countries? A Study based on Panel ARDL Model, Ekoloji 28(107): 49-62.
International Institute for Rlabo. 2011. The double dividend and environmental tax reforms in Europe. EC-IILS Joint Discussion Paper Series, No.13.
Nerudova, D. & Dobransch, M. 2014. Double dividend hypothesis: Can it occur when tackling carbon emissions? , Enterprise and the Competitive Environment conference, ECE 2014, 6-7 March, Czech Republic.
Kolstad, D.C. 2000. Environmental Economics, New York: Oxford University Press.
Pearce, D.W. 1991. The Role of Carbon Taxes in Adjusting to Global Warming, Economic Journal, vol.101, pp. 938-48.
Perman, R.; Yue,  M.; McGilvray, J. 1996. Natural Resource and Environmental Economics, United States of America: Wasely Longman Publishing, New York.
Smith, L.; Seely, A. & Mellows-Facer, A. 2009. The future for green taxes, House of Commons library.
Tullock, Gordon. (1967). Excess Benefit, Water Resources Research, Vol 3, Issue 2.
Zhang, X.; Gou, Z.; Zheng, J. & Yang, J. 2016. A CGE analysis of the impacts of a carbon tax on provincial economy in China, Emerging Markets Finance and Trade, 52.
http://www.oecd.org/env/tools-evaluation/environmental-taxes.htm