عملکرد محیط‌زیستی بخش انرژی کشور (بررسی انتشار گازهای آلاینده و گلخانه‌ای در طول سال‌های 1392-1380)

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

در این مطالعه بر اساس ترازنامه‌های انرژی منتشر شده کشور طی سال‌های 1380 تا1392، وضعیت عرضه و مصرف انرژی کشور و ارتباط آن با انتشار گازهای آلاینده و گلخانه‌ای NOx، SO2،CO ، CO2، CH4 و ذرات معلق (SPM) توسط تحلیل‌های آماری بررسی شد. مقایسه وضعیت انرژی ایران بین سال‌های مذکور نشان داد به‌طور متوسط عرضه کل انرژی و مصرف آن به ترتیب با رشد سالیانه 97/5 و 75/5 درصد روبرو بوده است. در طی این سال‌ها روند انتشار NOx،SO2 ، CO، SPM و CO2 نیز به ترتیب 37/7، 87/2، 04/4، 95/3 و 26/7 درصد افزایش یافته است. نتایج نشان داد که بیشترین مصرف انرژی به ترتیب مربوط به خانگی، تجاری و عمومی، حمل‌ونقل، صنعت، نیروگاه، کشاورزی و پالایشگاه است. بخش حمل‌ونقل دارای بیشترین سهم در انتشار انواع گازها در میان بخش‌های مصرف‌کننده انرژی کشور است. همچنین، بخش خانگی، تجاری و عمومی علی‌رغم بالاترین میزان مصرف انرژی (46/52%) در بین منابع مصرف‌کننده دارای کمترین میزان آلودگی است (20%) ولی سهم قابل‌ملاحظه‌ای در انتشار دی‌اکسید کربن دارد (30%). سیر صعودی تقاضا و مصرف انرژی و به‌تبع آن افزایش میزان انتشار آلاینده‌ها زنگ هشداری برای پیگیری‌های جدی و مستمر در زمینه مدیریت انرژی در بخش‌های مختلف مصرف‌کننده است. با تدوین برنامه‌ها و اقدام‌های کنترلی به‌خصوص در زمینه به‌کارگیری انرژی‌های پاک، اصلاح سوخت‌های مصرفی، نظارت و پایش مداوم بر میزان مصرف انرژی می‌توان در راستای بهینه‌سازی مصرف انرژی قدم برداشت.

کلیدواژه‌ها


بهرامی، ح. و توکلی، ا.ر. 1383. مدیریت انرژی و ارایه راه‌کارهای صرفه‌جویی در یک کارخانه شیمیایی، نشریه انرژی ایران، 21: 55-43.
جوکار، م.؛ خرازی، م. و عالم رجبی، ع. ا. 1393. تحلیل وضعیت انرژی‌های پاک در ایران از دهه 50 تا 80، چهارمین کنفرانس سالانه انرژی پاک. کرمان. ایران.
دولتشاهی، پ.م. و طهماسبی آشتیانی، ه. 1389. انسان، انرژی، محیط‌زیست و چشم‌اندازی به آینده، فصلنامه راهبرد، 56: 313-343.
زوار حسینی، ا. 1390. چالش‌ها و راهبردهای بهینه‌سازی مصرف انرژی در ایران و جهان، نشریه انرژی ایران، 14(4):56-27.
فطرس، م. ح. و نسرین دوست، م. 1388. بررسی رابطه‌ی آلودگی هوا، آلودگی آب، مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران 83-1359، فصل‌نامه مطالعات اقتصاد انرژی، 21 :113- 135.
کارگری، ن. و مستوری، ر. 1389. مقایسه انتشار گازهای گلخانه­ای در انواع نیروگاه‌های برق با استفاده از رویکردLCA، نشریه انرژی ایران، 13(2): 78-67.
محمدی نائینی، م.ر. 1383. ترکیب سیکل‌ها به‌منظور به دست آوردن حالت بهینه تبدیل انرژی، نشریه انرژی ایران، 20 :74-54.
منظور، د. و کهن هوش نژاد، ر.ا. 1393. بررسی تطبیقی پیش‌بینی‌های چشم‌انداز جهانی انرژی، نشریه انرژی ایران، 17(1): 145- 129.
نظری، س.؛ سهرابی کاشانی، ا.؛ داوری، س. و دلاور مقدم، ز. 1388. تعیین فاکتور اتشار گازهای حاصل از احتراق خروجی از نیروگاه‌های سوخت فسیلی کشور و مقایسه آن با کشورهای آمریکای شمالی، نشریه انرژی ایران، 12(3): 36-25.
وزارت نیرو، ترازنامه انرژی سال 1391-1380. معاونت امور برق و انرژی. دفتر برنامه‌ریزی کلان برق و انرژی.تهران، ایران.
Bayat, R.; Torkian, A.; Najafi, M. A.; Askariyeh, M. H. & Arhami, M. 2012. Source apportionment of Tehran's air pollution by emissions inventory, International Emission Inventory Conference of EPA, pp.13-16.
 British Petroleum Company. 2009. BP Statistical Review of World Energy, Printed by Beacon Press, available online at www.bp.com/statisticalreview.
Dong, C.; Huang, G.; Cai, Y. & Liu, Y., 2012. An inexact optimization modeling approach for supporting energy systems planning and air pollution mitigation in Beijing city, Energy, 37(1): 673-688.
IEA (International Energy Agency). 2013. CO2 Emission from fuel combustion, France, pp.158. www.iea.org.
Katircioglu, ST.  2014. International tourism, energy consumption, and environmental pollution: The case of Turkey, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 36:180-187.
Moutinho, V.; Robaina-Alves, M. & Mota, J. 2014. Carbon dioxide emissions intensity of Portuguese industry and energy sectors: A convergence analysis and econometric approach, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 40:438-449.
Van Vliet, O.; Krey, V.; McCollum, D.; Pachauri, S.; Nagai,Y.; Rao, S. & Riahi, K. 2012. Synergies in the Asian energy system: Climate change, energy security, energy access and air pollution, Energy Economics, 34:470-S480.
Vafa-Arani, H.; Jahani, S.; Dashti, H.; Heydari, J. & Moazen, S. 2014. A system dynamics modeling for urban air pollution: A case study of Tehran, Iran, Transportation Research Part D: Transport and Environment, 31: 21-36.