ارزیابی کیفیت بصری منظر شهری با روش PCA (مطالعه‌‌ی موردی: شهر مشهد)

نویسندگان

1 کارشناس ارشد ارزیابی و آمایش محیط‌‌زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

2 دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

3 استادیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

4 استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

کیفیت بصری و زیبایی از مولفه‌‌های مهم و اساسی محیط‌‌های انسان‌‌ساخت به ویژه در فضاهای شهری است. ارزیابی کیفیت بصری و شناخت شاخص‌‌های ساختاری منظر از الزامات ضروری در مدیریت کیفیت بصری و زیبایی فضاهای شهری است. مطالعات پایه‌‌ا‌‌ی معیارهای زیبایی منظر در پی تعیین زیبایی و یا تعالی نیستند، بلکه تلاش دارند تا ترجیحات زیبایی و به عبارتی مهم‌‌ترین معیارها را شناسایی نمایند. هدف از این پژوهش تعیین مهم‌‌ترین معیارهای موثر در ارزیابی کیفیت بصری منظر دو خیابان احمدآباد و آیت الله شیرازی شهر مشهد است. در این پژوهش داده‌‌های حاصل از پرسش‌‌نامه در نرم افزار SPSS 16 به کمک تحلیل مؤلفه‌‌های اساسی در 5 مرحله تحلیل شد و در نهایت مهم‌‌ترین معیارها شناسایی گردید. آنالیز آماری داده‌‌ها نشان داد از بین بیست معیار زیبایی استفاده شده در این پژوهش شش متغیر پهنای معابر، تراکم و فشردگی پوشش گیاهی ‌‌)سرسبزی(، پوشش گیاهی از نوع درختی، پوشش گیاهی از نوع بوته‌‌ای و درختچه‌‌ای، وجود فضای سبز و چیدمان گیاهان و متغیر وجود گل در فضای سبز مسیرها به منزله‌‌ی مولفه‌‌های اصلی و دارای بیش‌‌ترین اهمیت هستند. معیارهای استخراج شده به عنوان معیارهای اصلی، معیارهای دیگر را نیز پوشش می‌‌دهند و به عنوان نماینده سایر معیارها معرفی می‌‌شوند. تحلیل مولفه‌‌های اصلی به محقق این امکان را می‌‌دهد که با کاهش حجم داده‌‌های مطالعاتی بتواند دقیق‌‌تر و سریع‌‌تر به تحلیل داده‌‌ها بپردازد و بررسی کیفیت بصری محیط را انجام دهد.
 

کلیدواژه‌ها


امین‌‌زاده‌‌ گوهرریزی، ب.؛ شریفی، م. ص. و فروغی‌‌فر، م. 1393. مقایسه ادراک زیبایی منظر شهری از نظر متخصصان و کاربران (مطالعه موردی: میدان عدل خمینی، مشهد). فصلنامه مطالعات شهری. 3(10): 73-80
بهرام سلطانی، ک. 1371. مجموعه مباحث و روش های شهرسازی: محیط زیست. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران وزارت مسکن و شهرسازی. تهران. انتشارات شهیدی. 238 ص
توسلی، م. 1382. اصل ارتباط در طراحی شهری. نشریه هنرهای زیبا. 14(14): 39-32
حسینی، س ب. و رزاقی اصل، س. 1387. حرکت و زمان در منظر شهری: انگاره‌‌ها و مفاهیم طراحی. نشریه بین‌‌المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران. 19(6): 88-83
حسینی، ه.؛ رفیعی، غ. و جوادیان، س. ح. 1395. تحلیلی بر آسیب‌‌شناسی طراحی فضاهای سبز عمومی در مناطق شهری )مطالعه موردی: پارک ارم شهر سبزوار(. طراحی و مدیریت شهری. 18(3): 171-149
رضایی، م. 1392. سنجه‌‌های پیاده‌‌پذیری (نقش پیاده‌‌راه‌‌سازی در بهبود حس مکان). نشریه هنرهای زیبا. 8(4): 24-15
سعیدی، س.؛ محمدزاده، م.؛ ماهینی، ع. و میرکریمی، س. ح. 1393. ارزیابی و مدل‌‌سازی ارزش منظره‌‌ای سیمای سرزمین به روش ترکیب خطی وزنی (مطالعه موردی: مسیرهای پیاده‌‌روی آبخیز زیارت استان گلستان). محیط زیست طبیعی. 67(3): 311-301
عسگری، ع. 1391. راهنمای جامع تجزیه و تحلیل داده‌‌های تک متغیره و چند متغیره. شیراز. انتشارات کوشامهر. 446 ص
غفاری سده، ع. 1371. مبانی طراحی فضاهای متوالی در معماری شهری. نشریه صفه. 2(8-7-6): 17-2
فربد، ا.؛ اولادی، ب. و عباسی، ن. 1394. تحلیل داده‌‌های پرسش‌‌نامه‌‌ای به کمک نرم‌‌افزار SPSS 23. چاپ ششم. انتشارات عابد. 332 ص
کوچ، ی.؛ حسینی، س. م.؛ جلیلوند، ح. و فلاح، ا. 1389. تنوع زیستی واحدهای محیط‌‌زیستی در ارتباط با برخی خصوصیات خاک در اکوسیستم جنگلی ممرز. علوم محیطی. 8(3): 150-135
کیانی، ا. و سالاری سردری، ف. 1395. بررسی و ارزیابی اولویت‌‌های منظر فضاهای عمومی شهر عسلویه با استفاده از مدل ANP. باغ نظر. 8(18): 38-25
معینی، س. م. م. 1385. افزایش قابلیت پیاده‌‌مداری، گامی به سوی شهری انسانی‌‌تر. نشریه هنرهای زیبا. 27(27): 16-5
مقدسی، ز.؛ محمدزاده، م.، میرکریمی، س. ح. و سلمان‌‌ماهینی، ع. 1396. کاربرد روش تحلیل عاملی (FA) در تعیین معیارهای موثر زیبایی‌‌شناختی سیمای سرزمین، پنجمین کنفرانس بین‌المللی ایده‌‌های نوین در کشاورزی، محیط‌‌زیست و گردشگری. تهران
مومنی، م. و فعال قیومی، ع. 1391. تحلیل‌‌های آماری با استفاده از SPSS. چاپ هفتم. انتشارات مولف. 312 ص
میرکریمی، س ح.؛ سعیدی، س.؛ محمدزاده، م. و سلمان‌‌ماهینی ع. 1393. کاربرد روش PCA  در ارزیابی کیفیت بصری سیمای سرزمین (مطالعة موردی: حوزة زیارت استان گلستان). نشریه محیط‌‌شناسی. 4(2): 451-462
نگهبان، ع ر. و مستجابی، ف. 1384. راهنمای روش تحقیق به کمک پرسش‌‌نامه. تهران. انتشارات جهاد دانشگاهی تهران. 288 ص
Ayad, Y. 2005. Remote sensing and GIS in modeling visual landscape change: a case study of the northwestern arid coast of Egypt. Landscape and Urban Planning . 73)4): 307–325.
Bell, S. 2005. Elements of Visual Design in the Landscape. Spon press. pp: 1-230.
Callicot, J. 1985. Intrinsic value, quantum theory and environmental ethics. Environmental Ethics. 7(3): 257-275
Carmona, M. & Tiesdell, S. 2007. Urban Diesign Reader. New York, Journal of Elsevier. pp: 263-307.
Daniel, T.C. & Vining, J.1983. Methodological issues in the assessment of landscape quality. New York: Plenum. 90-91
Ewing, R. & Cervero, R. 2010. Travel and the built environment a Meta-Analysis. Journal of the American Planning Association, 76(3): 1-30.
Galindo, M. & Hidalgo, M. 2005. Aesthetic preferences and the attribution of meaning Environmental categorization processes in the evaluation of urban scenes. Journal of Psychology, 40(1): 19-27
Junwei, H. 1998. The Visual Quantitative Analysis and Empirical Research of Commercial Pedestrian Streetscape. Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 50 (1): 76-83
Kane, P.S. 1981. Assessing landscape attractiveness: A comparative test of two new methods. Applied Geography, 1(2): 77– 96
Ko, T.G. 2005. Development of a tourism sustainability assessment procedure: a conceptual approach.
Marec, A.; Thomasa, J. H. & Guerjouma, R. E. 2008. Damage characterization of polymer-based composite materials: Multivariable analysis and wavelet transform for clustering acoustic emission data. Mechanical valleys, notern Mexico. Science of the Total Environment. 433: 472-481.
Rolston, H. 1988. Human values and natural systems. Society Natural Resources. 1: 271-284
Thompson, Ian H. 2002. Ecology, community and delight: a trivalent approach. Journal of Landscape and Urban Planning, 60 (2): 81-93.
Tveit, M.; Ode, A. & Fry, G. 2006. Key concepts in a framework for analysing visual landscape character. Journal of Landscape Research, 31 (3): 229-255