حمایت از ‌محیط‌زیست در رویه مرکز داوری سرمایه‌گذاری خارجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق بین‌الملل، دانشگاه قم، ایران

2 دانشجوی دکترای حقوق بین‌الملل، دانشگاه آزاد (واحد قم)، قم، ایران

چکیده

تمایل دولت‌ها به توسعه اقتصادی از یک سو و حفظ ‌محیط‌زیست سالم از سوی دیگر موضوع تقابل اقتصاد و ‌محیط‌زیست را مطرح می‌سازد. دولت‌ها معاهدات زیادی در حمایت از ‌محیط‌زیست و نیز در حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی منعقد کرده‌اند. این دو نظام حقوقی موجب تعارض منافع در مسیر توسعه کشورها شده است. به منظور تعیین جایگاه حفاظت از ‌محیط‌زیست در برابر منافع اقتصادی سرمایه‌گذاران خارجی لازم است تا رویه بین‌المللی مورد بررسی قرار گیرد. یکی از مهمترین رویه‌های حقوقی که می‌توان در آن تعارض میان این دو را ملاحظه کرد، رویه مرکز بین‌المللی حل و فصل اختلافات سرمایه‌گذاری (ایکسید) است که به صورت تخصصی به اختلافات سرمایه‌گذار خارجی و دولت میزبان رسیدگی می‌کند. لذا پرسش اصلی این است که در رویه داوری مرکز سرمایه‌گذاری خارجی تا چه اندازه از ‌محیط‌زیست در مقابل منافع سرمایه‌گذاران خارجی حمایت به عمل آمده است؟ فرضیه چنین است که انتظار می‌رود ایکسید به عنوان یک مرجع سرمایه‌گذاری در این تعارض جانب سرمایه‌گذاران خارجی را داشته باشد. با این حال مطالعه توصیفی-تحلیلی نشان داد که هر چند رویه ایکسید در بادی امر در دو قضیه شرکت متال‌کِلَد و شرکت ویوندی جهانی در تنازع میان منافع ‌محیط‌زیستی و منافع سرمایه‌گذاران ارجحیت را به حقوق سرمایه‌گذاران داد، اما رویه ایکسید در موارد اخیر نشان داد که ممکن است ارجحیت به جوانب زیستی داده شود. این تغییر رویه خود را در دو قضیه شرکت توسعه سانتا اِلنا و شرکت پک‌ریم کِی‌مَن نشان داد. هر چند ایکسید در خسارات ناشی از توقف سرمایه‌گذاری اقدام به تعیین غرامت به نفع سرمایه‌گذار نموده است تا بخشی از منافع مورد انتظار سرمایه‌گذار نیز جبران ‌شود و به نوعی میان این دو ضرورت آشتی برقرار نماید.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، س. ن. و سلطان زاده، س. 1393. مفهوم سرمایه‌گذاری در رویه داوری مرکز حل و فصل اختلافات سرمایه‌گذاری خارجی (اکسید)، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 50.
ابهری، ح. و فلاح خاریکی، م. 1397. مطالعة تطبیقی مفهوم و کارکرد «دوست دادگاه» در حقوق ایران و کامن لا، فصلنامه تحقیقات حقوقی شماره 8.
پیران، ح. 1374-1373. مصادره غیرمستقیم در حقوق بین‌ا‌‌لملل، و رویه دیوان داوری دعاوی ایران و ایالات متحده ، مجلة حقوقی / شماره 19-18.
دلدار، ع. ؛جلالی م. و رئیسی، ل. 1398. مصادره غیر مستقیم اموال سرمایه‌گذار خارجی در پرتو ‌مسایل ‌محیط‌زیستی با تاکید بر منفعت اساسی دولت، فصلنامه پژوهشهای سیاسی و بین‌المللی، سال دهم، شماره 39.
زمانی، س. ق. و درون‌پرور، ا. 1394. مجله دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 69.
ضیایی بیگدلی. م. 1387. حقوق بین‌الملل / عمومی، تهران، انتشارات گنج دانش، چاپ سی و دوم.
ضیایی، س. ی. 1393. جایگاه تعهدات ‌محیط‌زیستی در حقوق بین‌الملل سرمایه‌گذاری، مجله پژوهش حقوق عمومی، شماره 42.
کوروکولا سوریا، ل. و نیکالا، ر. 1390. مبانی حقوق بین‌الملل محیط زیست، ترجمه: سیدمحمدحسن حسینی، نشر میزان.
موسوی، س. ف. و موسوی فر، س. ح. 1394. اختلاف ‌محیط‌زیستی آرژانتین و اروگوئه (2010)؛ تبیین برخی مباحث و اصول، فصلنامه مطالعات حقو عمومی, دوره 45، شماره 4.
Cotula, L. 2008. Regulatory Takings, Stabilization Clauses and Sustainable Development, OECD Investment Policy Perspectives.
Emma, A.; Larry, K. & Carol, M. 2006. Regulatory Takings and Environmental Regulation in NAFTA’s Chapter 11,
available at https://ageconsearch.umn.edu/record/7195/files/wp061014.pdf
Kennedy, K. C. 2001. Matters in Resolving Trade-Environment Disputes, Widener Lay Symposium Journal.
Philippe, S. 2003. Principle of International Environmental Law, Cambridge University Press,.
Sarenmalm, I. 2015. Investment Treaty Arbitration and Environmental Sustainability, Master’s Thesis in International Investment Law.
Schveuer, C. 2009. ICSID Convention: A commentary, second Edition (Uk: Canbridge university press.