تاثیر محدودیت‌های محیط‌زیستی بر رشد اقتصادی ایران در بلندمدت (مطالعه موردی زمین و منابع طبیعی)

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

رشد اقتصادی به عنوان یک متغیر مهم اقتصاد کلان همواره مورد توجه سیاستگذاران بوده است. زیرا، از طریق آن سایر متغیرهای مهم در اقتصاد مانند بیکاری، توزیع درآمد و ... تحت تاثیر قرار می گیرد. لذا عوامل طبیعی و غیرطبیعی محدود کننده رشد اقتصادی بسیار مهم هستند. در این مقاله تمرکز برروی محدودیت‌های ‌محیط‌زیستی شامل منابع فسیلی و زمین بر رشد اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است.
این مقاله با بهبود مدل رشد سولو و لحاظ محدودیت‌های محیط‌زیستی در آن و با استفاده از روش بهینه یابی پویا، کالیبراسیون و تحلیل حساسیت، محدودیت‌های منابع فسیلی و زمین بر رشد اقتصادی بلند مدت در ایران را محاسبه نموده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد در یک شرایط اولیه و با توجه به موجودی‌های فعلی، نرخ رشد اقتصادی در بلند مدت برای ایران 6 درصد می‌باشد که محدودیت‌های منابع فسیلی و زمین می‌تواند آن را محدود کند. میزان محدودیت‌های منابع فسیلی و زمین به‌گونه‌ای است که چنانچه کشش تابع تولید نسبت به منابع فسیلی به 45/0 برسد رشد منفی خواهد شد و کاهش آن موجب افزایش تولید در مسیر رشد بلند مدت خود خواهد بود. علاوه بر این چنانچه کشش تولید به 4/0 برسد رشد اقتصادی در بلند مدت عدد منفی به خود خواهد دید. لذا مدیریت بر مصرف زمین و منابع فسیلی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و کاهش وابستگی تولید به این دو نهاده موجب افزایش رشد اقتصادی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدیان، م.؛ عبدلی، ق.؛ جبل‌عاملی، ف.؛ شعبان‌خواه م. و خراسانی، س.ع. (1396) اثر تخریب ‌محیط‌زیست بر رشد اقتصادی (شواهدی از 32 کشور در حال توسعه)، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال هفتم، شماره 27، تابستان 96، 28-17.
احمدیان، م.؛ عبدلی، ق.؛ جبل‌عاملی، ف.؛ شعبان‌خواه، م. و خراسانی، س. ع. (1398). استخراج منحنی پویای ‌محیط‌زیست کوزنتس. اقتصاد مقداری (بررسیهای اقتصادی), 16(2 ), 1-36.
اسلاملوئیان، ک.؛ هراتی، ج.؛ استادزاد، ع. ح. (1392) بررسی ارتباط پویای محصول و آلودگی در چارچوب یک مدل رشد: آزمون فرضیه ‌محیط‌زیستی کوزنتس برای اقتصاد ایران، فصلنامه اقتصاد انرژی ایران، سال دوم، شماره 7، 197-171.
بهبودی، د. و سجودی، س. (1389)، ‌محیط‌زیست و رشد اقتصادی پایدار، مطالعه موردی ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، شماره 2. زمستان 89، 18-1.
بهبودی، د.؛ برقعی گلغدانی، اس. و ممی‌پور، س. (1393) بررسی تأثیر رشد اقتصادی بر آلودگی ‌محیط‌زیست در کشورهای نفتی، فصلنامه اقتصاد کلان، دوره 2، شماره 17، بهار و تابستان 93، 12-1.
پهلوانی، م.؛ دهباشی، م. و مرادی، ا. (1393)، بررسی رابطه توسعه تجارت و رشد اقتصادی با کیفیت ‌محیط‌زیست در ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 49، شماره 3، 463-482.
جعفری صمیمی، ا. و احمدپور س. م. (1390)، بررسی رابطه شاخص عملکرد ‌محیط‌زیست و رشد اقتصادی در کشورهای منتخب توسعه یافته،اقتصاد ‌محیط‌زیست و انرژی، سال اول زمستان 1390 شماره 1، ص 72-55.
چراغی، ب.؛ ترابی، ت.؛ محمدی، ت. و تقوی، م. (1398). "بررسی عوامل عدم تحقق رشد اقتصادی پایدار از منظر سرمایه اجتماعی در اقتصاد ایران". فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 9، شماره 34، 98-77.
رومر، اقتصاد کلان پیشرفته، (1388). ترجمه مهدی تقوی انتشارات دانشگاه آزاد.
طرازکار، م. ح.؛ کارگر ده‌بیدی، ن.؛ اسفنجاری‌کناری، ر. و قربانیان، ع. (1399). اثر رشد اقتصادی بر تخریب ‌محیط‌زیست در منطقه خاورمیانه: کاربرد ردپای اکولوژیکی. محیط‌زیست طبیعی (منابع طبیعی ایران)، 73(1 )، 77-90.
کلانترزاده، م.؛ زندی، ف.؛ خضری، م. و صفوی، ب. (1400). رابطه بین حمل و نقل، رشد اقتصادی و ‌محیط‌زیست درکشورهای منتخب منا. تحقیقات اقتصاد کشاورزی, 13(2 )، 173-196.
کهن‌سال، م. ر. و بهرامی‌نسب، م. (1398). ارزیابی رابطه مصرف انرژی و آلودگی با رشد اقتصادی در راستای سیاست‌های کلی محیط زیست. سیاست‌های راهبردی و کلان، 7(4 (پیاپی 28) )، 500-524.
Aghion, P. & P. Howitt, 1998. "Endogenous Growth Theory", Cambridge, MA: MIT Press
D’Arge, Ralph C. 1971. "Essay on Economic Growth and Environmental Quality", The Swedish Journal of Economics, Vol. 73 (1):25-41.
 Forster, B. A. 1973. "Optimal Capital Accumulation in A Polluted Environment", Southern Economic Journal, Vol.39, 544-54.
Forster,B. A. 1972. "A Note on Economic Growth and Environmental Quality", The Swedish Journal of Economics, June, 281-285.
Francesco, R, 2004. "Channels of Transmission of Environmental Policy to Economic Growth: A Survey of the Theory," Working Papers 2004.52, Fondazione Eni Enrico Mattei.
Grossman, G. & Kreuger, A. 1991. Environmental Impacts of a North American Free Trade Agreement. Paper prepared for the Conference on United States-Mexico
Halkos, George E. & Paizanos, E. A. 2016. "Environmental Macroeconomics: Economic Growth, Fiscal Spending and Environmental Quality," International Review of Environmental and Resource Economics, now publishers, vol. 9(3-4), pages 321-362, September.
José Manuel Madeira Belbute; João Rodrigues & Tiago Domingos & Pedro Conceição, 2003. "Constraints on Dematerialisation and Allocation of Natural Capital along a Sustainable Growth Path, "Economics Working Papers 1_2003, University of Évora, Department of Economics (Portugal).
Panayotou, T. 1993. Empirical Tests and Policy Analysis of Environmental Degradation at Different Stages of Economic Development, Working Paper WP238 Technology and Employment Programme, Geneva: International Labor Office.
Shafik & Bandyopadhyay. 1992. Economic Growth and Environmental Quality: Time Series and Cross-Country Evidence, World Bank Policy Research Working Paper, WPS 904, Washington DC: World Bank.
Stokey, N. 1998. "Are There Limits to Growth?" International Economic Review, 39(1):1-31.
Sun, G. 2004. "Pollution, Environmental Protection and Sustainable Development", World Economic Forum, 5, 47-58.
Timothy, K. & Martin d, W. 2019. "Economic Growth and Environmental Degradation: Investigating the existence of the environmental Kuznets curve for local and global pollutants in South Africa," Working Papers 04/2019, Stellenbosch University, Department of Economics.